Εξώασκος:

Είναι ασθένεια που προκαλείται από διάφορα είδη του γένους Taphrina και χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση έντονης υπερπλασίας και παραμόρφωσης των τρυφερών φύλλων ή άλλων υπέργειων μερών του δένδρου. Αποτέλεσμα της προσβολής είναι η έντονη φυλλόπτωση, η εξασθένηση των δένδρων και η μείωση και υποβάθμιση της παραγωγής. Είναι γνωστή ως «καρούλιασμα φύλλου» (leaf curl). Στην Ελλάδα συχνότεροι και σοβαρότεροι είναι οι εξώασκοι της ροδακινιάς κι αμυγδαλιάς. Σπανιότερα παρατηρείται στη δαμασκηνιά και προσβάλλει κυρίως καρπούς.

Συμπτώματα:

Στη ροδακινιά και την αμυγδαλιά τα συμπτώματα στα φύλλα είναι εμφανή νωρίς την άνοιξη συνήθως σε ένα μήνα από την πλήρη άνθιση (Απρίλιος). Τα προσβεβλημένα φύλλα παρουσιάζουν ανώμαλη πάχυνση του ελάσματος υπερπλασία των ιστών κατσάρωμα και παραμόρφωση. Αρχικά χρώματος υπέρυθρο ή ιώδες κι έπειτα γίνονται ερυθροκίτρινα κιτρινοσταχτί. Εκεί ο μύκητας παράγει τις καρποφορίες του (ασκοσπόρια). Τελικά τα φύλλα μαραίνονται, ξηραίνονται και πέφτουν αργότερα. Μετά την από έντονη φυλλόπτωση το δέντρο σχηματίζει αργότερα νέο, υγιές φύλλωμα. Η δημιουργία νέας βλάστησης οδηγεί σε εξασθένηση των δέντρων και σοβαρή καρπόπτωση. Επίσης, αλλά σπανιότερα, προσβάλλονται άνθη, νεαροί καρποί και τρυφεροί βλαστοί.

Αίτια και συνθήκες ανάπτυξης:

Ο εξώασκος οφείλεται στους ασκομύκτες Taphrinales του γένους Taphrina . Ο Taphrina deformans προσβάλλει ροδακινιά αμυγδαλιά και μηλοροδακινιά, ο Taphrina pruni προσβάλλει τη δαμασκηνιά, ο T. cerasi την κερασιά και ο T. Armeniacae στη χώρα μας τη βερυκοκιά.
Ο εξώασκος της ροδακινιάς αναπτύσσεται κάτω από την εφυμενίδα μεταξύ παρεγχύματος και επιδερμικών κυττάρων προκαλώντας υπερπλασία και υπερτροφία κυττάρων με αποτέλεσμα τα χαρακτηριστικά συμπτώματα. (Βλ εικόνα). Το μυκήλιο που αναπτύσσεται παράγει ασκούς οι οποίοι μετά από πίεση διαρρηγνύον την εφυμενίδα κι εμφανίζονται στην επιφάνεια του ελάσματος του φύλλου. Οι ασκοί αυτοί είναι ροπαλοειδείς και περιέχουν 4-8 υαλώδη, ωοειδή, μονοκύτταρα ασκοσπόρια. Τα ασκοσπόρια συχνά, πριν απελευθερωθούν, παράγουν μέσα στον ασκό με εκβλάστηση μικρά βλαστοσπόρια. Αυτό μπορεί να γίνει και και μετά την απελευθέρωση των ασκοσπορίων. Τα βλαστοσπόρια αυτά (γνωστά ως κονίδια) μπορούν ξαναβλαστάνοντας να δώσουν μυκήλιο ή να παράγουν πάλι βλαστοσπόρια

.

Ο μύκητας του εξώασκου διαχειμάζει κυρίως με τα βλαστοσπόρια σπανιότερα με τα σκοσπόρια, τα οποία αφού ελευθερωθούν από τους ασκούς διασπείρονται στο δέντρο και διατηρούνται στα λέπια των οφθαλμών ή σε πτυχώσεις του φλοιού. Είναι πολύ ανθεκτικά σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες και μπορούν να επιβιώσουν για πάνω από 2 χρόνια. Τα βλαστοσπόρια αποτελούν κυρίως τα μολύσματα της επόμενης άνοιξης. Με υγρό και βροχερό καιρό την άνοιξη τα βλαστοσπόρια μεταφέρονται στις ευπαθείς επιφάνειες των εκπτυσσόμενων φύλλων, βλαστάνουν και τις μολύνουν. Η είσοδος του μύκητα γίνεται με απευθείας διάτρηση της εφυμενίδας ή από τα στόματα. Οι μολύνσεις γίνονται αμέσως μετά την έκπτυξη των οφθαλμών. Όλα τα φυτικά μέρη καθίστανται ανθεκτικά στις προσβολές καθώς γίνονται μεγαλύτερης ηλικίας. Το παθογόνο έχει συνήθως μία ή σπανιότερα δύο γενιές το έτος. Η ασθένεια ευνοείται από χαμηλές θερμοκρασίες και υψηλή σχετική υγρασία. Ο μύκητας μολύνει εύκολα τους ιστούς σε Τ=10-20°C, αλλά με δυσκολία σε θερμοκρασία μικρότερη από 7°C

.

Αντιμετώπιση:

Γενικά είναι εύκολη και βασίζεται στην εφαρμογή ενός μόνο ψεκασμού για την καταστροφή των μολυσμάτων κατά τη διάρκεια ληθάργου των δέντρων. Ο ψεκασμός αυτός μπορεί να γίνει το φθινόπωρο μετά την πτώση των φύλλων και μέχρι το φούσκωμα των οφθαλμών με κάποιο χαλκούχο σκεύασμα. Άλλα φυτοπροστατευτικά που χρησιμοποιούνται λίγο πριν τη διόγκωση των βλαστοφόρων οφθαλμών είναι τα ziram, captan, dodine (Syllit 544 SC). Μετά την είσοδο του παθογόνου στους φυτικούς ιστούς η καταπολέμηση της ασθένειας είναι αδύνατη. Συνιστάται ακόμη αφαίρεση και κάψιμο των προσβεβλημένων βλαστών σε όλη τη διάρκεια της βλαστικής περιόδου. Τέλος σε προσβεβλημένα δέντρα συνιστάται η εφαρμογή αζωτούχων λιπασμάτων, συχνά ποτίσματα κι αραίωμα καρπών ανάλογα με φύλλωμα των φυτών.