Οι ώρες ψύχους είναι ένας απαραίτητος παράγοντας για τα φυλλοβόλα δέντρα σε εύκρατα κλίματα, έτσι ώστε οι λανθάνοντες οφθαλμοί να μπορούν να σπάσουν την κατάσταση του χειμερινού ληθάργου και να αρχίσουν να αναπτύσσονται κατά την άνοιξη (Saure, 1985· Lang, 1987). Η απαίτηση στην έκθεση χαμηλών θερμοκρασιών ορίζεται ως ο αριθμός των αποτελεσματικών ωρών ψύξης που απαιτούνται για την αποκατάσταση του δυναμικού ανάπτυξης των οφθαλμών την άνοιξη (Richardson et al., 1974). Η ψύξη αναφέρεται στη φυσιολογική απαίτηση της χαμηλής θερμοκρασίας για να επιτραπεί η κανονική ανάπτυξη κατά την άνοιξη και η αποτυχία επίτευξης επαρκούς έκθεσης σε χαμηλές θερμοκρασίες έχει ως αποτέλεσμα σημαντική μείωση τόσο της απόδοσης όσο και ποιότητα φρούτων. Η απαίτηση ψύξης μετριέται τυπικά σε αριθμούς ωρών, κατά τις οποίες η θερμοκρασία κυμαίνεται από 7°C και κάτω κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου.

Μοντέλα για τον υπολογισμό μονάδων ψύξης

1.Μοντέλο ωρών ψύχους.

Το μοντέλο ωρών ψύχους είναι η παλαιότερη μέθοδος και η πιο διαδεδομένη για την ποσοτικοποίηση της χειμερινής έκθεσης σε χαμηλές θερμοκρασίες (Chandler, 1942). Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, κάθε ώρα σε θερμοκρασίες μεταξύ των ορίων 0°C και 7,2°C ,υποτίθεται ότι έχει επίδραση, υπολογίζεται ως μια ώρα ψύχους. Έτσι, οι ώρες ψύχους συσσωρεύονται σε όλη την περίοδο του ληθάργου και στη συνέχεια συνοψίζονται (Luedeling, 2012).

2.Μοντέλο Utah.

Το μοντέλο Utah αναπτύχθηκε στη Γιούτα των ΗΠΑ και δεν χρησιμοποιείται συχνά λόγω της πολυπλοκότητας υπολογισμού του. Περιέχει μια λειτουργία βάρους που εκχωρεί διαφορετικές αποδόσεις ψύχους σε διαφορετικά εύρη θερμοκρασιών, συμπεριλαμβανομένων αρνητικών συνεισφορών από υψηλές θερμοκρασίες. Αυτό το μοντέλο μονάδων ψύξης (CU) ορίζει μια CU ως τη σταθερότητα των οφθαλμών για μια περίοδο 1 ώρας σε ένα εύρος θερμοκρασίας που θεωρείται βέλτιστο (2,5-12,5°C) για τη συσσώρευση ψύχους. Το μοντέλο της Γιούτα είναι πιο περίπλοκο επειδή εισάγει την έννοια της σχετικής αποτελεσματικότητας ψύχους και της αρνητικής συσσώρευσης ψύχους (ή ψυχρής άρνησης). Σύμφωνα με τους Richardson et al. (1974) θερμοκρασίες μεταξύ 0 και 16 ̊C προάγουν το σπάσιμο του ληθάργου, ενώ οι θερμοκρασίες > 16 αναιρούν τέτοιες επιδράσεις. Η μέγιστη προώθηση πραγματοποιείται στους 7 ̊C (1 ώρα στους 7 ̊C = 1 μονάδα ψύχους). Οι υψηλότερες και χαμηλότερες θερμοκρασίες εντός του εύρους 0-16 ̊C είναι λιγότερο αποτελεσματικές.

Το μοντέλο προϋποθέτει ότι η συσσώρευση ψύχους συμβαίνει σε ένα εύρος θερμοκρασίας 2,5 και 12,5°C, εκτός του οποίου η συσσώρευση είναι μηδενική ή αρνητική (Richardson et al., 1974). Αυτό το μοντέλο, αν και δίνει καλά αποτελέσματα σε δροσερά και ψυχρά εύκρατα κλίματα, αποδίδει μεγάλη ποσότητα αρνητικών τιμών ψύχους σε υποτροπικά κλίματα και εξαιτίας αυτού η χρήση και η εφαρμογή του έχουν περιοριστεί (Dennis, 2003). Μια τροποποίηση αυτού του μοντέλου συνίσταται στο να μην λαμβάνονται υπόψη οι αρνητικές τιμές του μοντέλου της Utah, λόγω του το οποίο έχει ονομαστεί το μοντέλο των Μονάδων Θετικής Ψύξης (PCU) και η εφαρμογή του σε αυτές τις υποτροπικές ζώνες έχει βελτιώσει τα αποτελέσματα που λαμβάνονται (Linsley-Noakes et al., 1995).

3. Δυναμικό μοντέλο.

Το Δυναμικό Μοντέλο αναπτύχθηκε στο Ισραήλ (Fishman, 1987). Υπολογίζει την ψύξη σε μονάδες γνωστές ως «μερίδες ψύξης», με βάση τις ωριαίες θερμοκρασίες. Σύμφωνα με το μοντέλο Dynamic, οι αποτελεσματικές θερμοκρασίες ψύχους το χειμώνα ακολουθούν ένα σχήμα «καμπάνας» με βέλτιστη θερμοκρασία ψύξης στους 6 °C, που μειώνεται στους 0 °C, στους –2 °C και -14 °C. Οι υψηλές θερμοκρασίες αναιρούν την προηγουμένως συσσωρευμένη έκθεση σε χαμηλές θερμοκρασίες και οι μέτριες θερμοκρασίες μπορούν να ενισχύσουν τη συσσώρευση ψύχους.

Μεθοδολογία

Για τον υπολογισμό των ωρών ψύχους που απαιτούνται για να βγει από το λήθαργο μια συγκεκριμένη ποικιλία, εφαρμόζεται η παρακάτω μεθοδολογία:

Σε μετεωρολογικούς σταθμούς καταγράφονται οι ωριαίες τιμές θερμοκρασίας, όπου χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό της συσσώρευσης ψύχους με τα μοντέλα που αναφέρθηκαν. Έγιναν δειγματοληψίες βλαστών κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου κάθε 100 ώρες σε θερμοκρασία 0-7,2 ^o C. Οι βλαστοί τοποθετούνται σε θάλαμο ανάπτυξης με 20 ^οC και σχετική υγρασία 80% και μετά από 10 ημέρες γίνεται καταγραφή του φαινολογικού τους σταδίου. Η ημερομηνία δειγματοληψίας στην οποία εκπτύχθηκε το 30% των οφθαλμών μετά από 10 ημέρες στο θάλαμο ανάπτυξης, οριοθετεί τον χρόνο που βγήκαν από τον λήθαργο.

Καταμέτρηση ωρών ψύχους απο 1/11/2021 έως τις 10/1/2022 από το σύστημα μετεωρολογικών σταθμών της Novagreen Α.Ε.

Ώρες, Μονάδες & Μερίδες Ψύχους ανά καλλιέργεια.

Πηγή:Δρ. Παντελίδης Γεώργιος, Δρ. Δρογούδη  Παυλίνα, Ομ. καθ. Βασιλακάκης Μιλτιάδης.Τμήμα Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δένδρων Νάουσας.Χειμερινός λήθαργος φυλλοβόλων οπωροφόρων και ακρόδρυων δέντρων ΙΙΙ Δεδομένα για τις απαιτήσεις ποικιλιών που καλλιεργούνται στην Ελλαδα (2018).

Πηγή:Δρ. Παντελίδης Γεώργιος, Δρ. Δρογούδη  Παυλίνα, Ομ. καθ. Βασιλακάκης Μιλτιάδης.Τμήμα Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δένδρων Νάουσας.Χειμερινός λήθαργος φυλλοβόλων οπωροφόρων και ακρόδρυων δέντρων ΙΙΙ Δεδομένα για τις απαιτήσεις ποικιλιών που καλλιεργούνται στην Ελλαδα (2018).

Πηγή:Δρ. Παντελίδης Γεώργιος, Δρ. Δρογούδη  Παυλίνα, Ομ. καθ. Βασιλακάκης Μιλτιάδης.Τμήμα Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δένδρων Νάουσας.Χειμερινός λήθαργος φυλλοβόλων οπωροφόρων και ακρόδρυων δέντρων ΙΙΙ Δεδομένα για τις απαιτήσεις ποικιλιών που καλλιεργούνται στην Ελλαδα (2018).

Πηγή:Δρ. Παντελίδης Γεώργιος, Δρ. Δρογούδη  Παυλίνα, Ομ. καθ. Βασιλακάκης Μιλτιάδης.Τμήμα Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δένδρων Νάουσας.Χειμερινός λήθαργος φυλλοβόλων οπωροφόρων και ακρόδρυων δέντρων ΙΙΙ Δεδομένα για τις απαιτήσεις ποικιλιών που καλλιεργούνται στην Ελλαδα (2018).

Βιβλιογραφία

• Chandler, W. H. (1942). Deciduous orchards. Philadelphia, USA: Lea & Febiger, pp: 438.
• Darbyshire, R., Webb, L., Goodwin, I. and Barlow, S. (2011). Winter chilling trends for
  deciduous fruit trees in Australia. Agricultural and Forest Meteorology, 151: 1074–
• Dennis, Jr. F. G. (2003). Problem in standardizing methods for evaluating the chilling
  requirements for the breaking of dormancy in buds of wood plants. Hortscience. 38:
  347-35.
• Fishman, S., Erez, A., Couvillon, G. A. (1987). The temperature dependence of dormancy
  breaking in plants computer simulation of processes studied under controlled
  J. Theor. Biol. 126: 309-321.
• Gautam, H. R., Sharma, I. M., Kumar, R. (2014). Climate change is affecting apple
  cultivation in Himachal Pradesh. Curr. Sci. 106: 498-499.
• Jangra, M. S. and Sharma, J. P. (2013). Climate resilient apple production in Kullu valleyof Himachal Pradesh. International Journal of Farm Sciences 3: 91-98.
• Lang, G.A. (1987). Dormancy: A new universal terminology. HortScience 22:817-820.
• Linsley-Noakes, G., Louw, M. and Allan, P. 1995. Estimating daily positive Utah chill units
  using daily maximum and minimum temperatures. J. S. Afr. Soc. Hortic. Sci. 5:19-22.
  Luedeling, E. (2012). Climate change impacts on winter chill for temperate fruit and nut
  A review. Sci. Hort. 144: 218-229.
• Pant, G. B., Kumar, R. K. (1997). Climates of South Asia. Chichester: John Wiley & Sons
  320.
• Richardson, E. A., Seeley, S. D. and Walker, D. R. (1974). A model for estimating the
  completion of rest for Redhaven and Elberta peach trees. HortScience 9: 331–332.
• Saure, M. C. (1985). Dormancy release in deciduous fruit trees. Rev. 7:239-299.
• Δρ. Παντελίδης Γεώργιος, Δρ. Δρογούδη  Παυλίνα, Ομ. καθ. Βασιλακάκης Μιλτιάδης.Τμήμα Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δένδρων Νάουσας.Χειμερινός λήθαργος φυλλοβόλων οπωροφόρων και ακρόδρυων δέντρων ΙΙΙ Δεδομένα για τις απαιτήσεις ποικιλιών που καλλιεργούνται στην Ελλαδα.(2018)