ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΚΕΡΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΚΑΡΠΟΥ ΥΨΗΛΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗ ΒΕΛΤΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΕΝΤΟΜΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΣΒΟΛΩΝ ΑΠΟ RHAGOLETIS CERASI ΚΑΙ DROSOPHILA SUZUKII
ΕΝΙΑΙΑ ΔΡΑΣΗ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ, ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ/ ΕΡΕΥΝΩ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ – ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ κεράσι
Έργο Τ1ΕΔΚ-04341, CheRemote (2018-2021)
Συντονιστής: ΟΙΚΟΑΝΑΠΤΥΞΗ Α.Ε., Εταίροι: ΑΓΡΟΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ Ο.Ε., NOVAGREEN Α.Ε.
Διάρκεια: 3 έτη, Προϋπολογισμός: 387.785 €
Η κερασιά είναι το πλέον καλλιεργημένο είδος από τα δενδρώδη οπωροφόρα στην Ευρώπη. Όμως, τα παραγόμενα κεράσια είναι πάντοτε σε έλλειψη στην αγορά, διότι η παραγωγή του προϊόντος αυτού είναι ευαίσθητη στις κλιματικές συνθήκες. Στην Ελλάδα καλλιεργούνται περί τα 100.000 στρ. εκ των οποίων το 65%-70% στην Ημαθία και Πέλλα. Η μέση στρεμματική απόδοση της κερασιάς ανέρχεται από 400 έως 650 kg/στρ. και τιμές που απολαμβάνουν οι κερασοπαραγωγοί (1.8 – 2.0 €/kg) είναι από τις υψηλότερες στα οπωροφόρα δένδρα, ενώ το μέσο κέρδος παραγωγού ανέρχεται σε 350 €/στρ. Λόγω των ιδανικών κλιματικών συνθηκών για την παραγωγή πρώιμων κερασιών, η καλλιέργεια της κερασιάς παρουσιάζει μεγάλο εμπορικό ενδιαφέρον για τη χώρα μας, παρουσιάζοντας το συγκριτικό πλεονεκτήμα της πρωιμότητας σε σχέση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και την υψηλή διατροφική του αξία και αντιοξειδωτικό περιεχόμενο, λαμβάνοντας υπόψη την σύγχρονη τάσης των καταναλωτών για προϊόντα “superfoods”.
Η αυξημένη αντιοξειδωτική ικανότητα οφείλεται στις συνθήκες υδατικού στρες και έντονου φωτισμού που υφίστανται τα υπέργεια όργανα των φυτών στη χώρα μας, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών, των χαμηλών βροχοπτώσεων και της έντονης ηλιακής ακτινοβολίας. Η συνθήκες αυτές διεγείρουν την παραγωγή αμπσισικού οξέως, που με τη σειρά του προκαλεί την αύξηση των καροτενοειδών και των πολυφαινολών, όπως των ανθοκυανών, ουσίες με αντιοξειδωτική δράση που προστατεύουν τον ανθρώπινο οργανισμό από το οξειδωτικό στρες, την υπεριώδη ακτινοβολία και τις μολύνσεις. Οι ουσίες αυτές υπάρχουν σε μεγάλες συγκεντρώσεις στα κεράσια. Αυτή η ιδιαιτερότητα όμως δεν έχει αξιοποιηθεί, ώστε να καταστεί φανερό το συγκριτικό πλεονέκτημα που έχει η χώρα στην παραγωγή προϊόντων με υψηλή διαιτητική αξία.
Η συγκέντρωση του αμπσισικού οξέως και κατά συνέπεια η αντιοξειδωτική ικανότητα των καρπών, επηρεάζεται και από τη θέση του φυτού μέσα στον οπωρώνα, αφού το αμπσισικό οξύ είναι μια αντίδραση του φυτού στο υδατικό στρες και στην έντονη ηλιακή ακτινοβολία. Φυτά τα οποία έχουν τέτοια έκθεση ώστε να υφίστανται λιγότερο φωτισμό λόγω έκθεσης η και σκίασης ή βρίσκονται σε περιοχές του οπωρώνα με υψηλή υγρασία λόγω ιδιαίτερων εδαφολογικών συνθηκών, είναι πιθανό να παρουσιάζουν μικρότερες συγκεντρώσεις αμπσισικού οξέως και συνεπώς οι καρποί να διαθέτουν χαμηλότερες συγκεντρώσεις πολυφαινολικών ουσιών. Συνεπώς, είναι πιθανόν να υπάρχουν εντός του οπωρώνα θύλακες ή ζώνες με φυτά που έχουν καρπό με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όσον αφορά την ποιότητα και το αντιοξειδωτικό περιεχόμενο. Η καταγραφή και η ταυτοποίηση τέτοιων ζωνών είναι εφικτή με τις σύγχρονες τεχνικές και μεθόδους της τηλεπισκόπησης της γεωματικής και της γεωστατιστικής ανάλυσης.
Η εκτίμηση των καροτενοειδών των ανθοκυανών καθώς και άλλων ποιοτικών χαρακτηριστικών του καρπού μπορούν να πραγματοποιηθεί με τη χρήση τηλεπισκοπικών δεικτών. Η αξιοποίηση πολυφασματικών εικόνων που λαμβάνονται σε πραγματικό χρόνο με μη επανδρωμένα αεροσκάφη μπορεί να προσδιορίσει τις περιοχές εντός του οπωρώνα, όπου συσσωρεύονται αυξημένες συγκεντρώσεις πολυφαινολών στους καρπούς των δέντρων λόγω κάποιας ιδιαιτερότητας της περιοχής. Για τον σκοπό αυτό θα εξετασθούν διάφοροι φασματικοί δείκτες (Carotenoid Reflectance Index 1 (CRI1) , Carotenoid Reflectance Index 2 (CRI2), Anthocyanin Reflectance Index (ARI) κ.α και θα συσχετισθούν με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των καρπών.
Η δημιουργία ζωνών διαχείρισης με τη χρήση πολυφασματικών δεικτών και η μελέτη με αναλυτικές διαδικασίες του αμπσισικού οξέως, των ανθοκυανών, των καροτενοειδών και των ολικών στερών διαλυτών του καρπού θα βοηθήσει στον προσδιορισμό ζωνών που έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (και αποτελούν terroir), ως προς την ποιότητα των καρπών (γιατί π.χ. συγκεντρώνουν υψηλότερες συγκεντρώσεις ανθοκυανών στους καρπούς) και στον προσδιορισμό ζωνών που λόγω θέσης, έκθεσης και καλλιεργούμενης ποικιλίας παρουσιάζουν μεγαλύτερη πρωιμότητα. Η γνώση των ζωνών που ωριμάζουν νωρίτερα είναι ιδιαίτερης σημασίας για τους παραγωγούς, διότι θα τους διευκολύνει στην καταπολέμηση των εντόμων ραγολέτιδας και δροσόφιλας (Rhagoletis cerasi και Drosophila suzukii, αντίστοιχα).
Ο προσδιορισμός του χρόνου έναρξης ωρίμανσης των κερασιών, συμπίπτει με την έναρξη των ωοτοκιών της ραγολέτιδος στους καρπούς και προσδιορίζει τον χρόνο για την εφαρμογή του πρώτου ψεκασμού.
Μέσα από μια σειρά ερευνητικών και τεχνολογικών δράσεων, που διήρκεσαν από τον Ιούνιο του 2018 έως τον Ιούνιο του 2021, το έργο CheRemote (Τ1ΕΔΚ-04341) κατάφερε:
- Να προσδιορίζονται έγκαιρα ζώνες, αγροτεμάχια ή και ομάδες δένδρων που εισέρχονται σε φάση ωρίμανσης έτσι ώστε η φυτοπροστασία να γίνεται έγκαιρα και στοχευμένα.
- Να προσδιορίζονται έγκαιρα ζώνες, αγροτεμάχια ή και ομάδες δένδρων με καρπούς που διαθέτουν το βέλτιστο επίπεδο αντιοξειδωτικού περιεχομένου, γεγονός που καθιστά δυνατή τη βελτιστοποίηση της διαχείρισης της συγκομιδής, με προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Τόσο τα δεδομένα, όσο και τα αποτελέσματα του έργου συνοψίζονται σε μια εφαρμογή γεωργίας ακριβείας, ιδιαίτερα υποστηρικτική στην πολιτική και τη λήψη αποφάσεων στην διαχείριση των φυτειών κερασιού της Πέλλας, η οποία είναι προσβάσιμη μέσω του διαδικτύου (web) από σταθερούς ή φορητούς υπολογιστές, καθώς και κινητές συσκευές (smartphone και tablet).
Πρόκειται για μια διαδικτυακή γεωπύλη (WebGIS), δηλαδή μια εφαρμογή που παρέχει πρόσβαση σε μια πλούσια γεωβάση των φυτειών, που αποτελείται από 100 γεωχωρικά επίπεδα διανυσματικού (vector) και ψηφιδωτού (raster) τύπου – και συγκεκριμένα, αναλύσεις των καρπών και των φύλλων ανά δέντρο, εδαφολογικές αναλύσεις, αγρονομικές πληροφορίες (ποικιλία, ηλικία δέντρων, κλπ.), καθώς και εικόνες από Συστήματα μη-Επανδρωμένων Αεροσκαφών (ΣμηΕΑ – γνωστότερα και ως drone).
Το webGIS βρίσκεται εγκατεστημένο στο server της Οικοανάπτυξης και είναι ελεύθερα προσβάσιμο μέσα από τον ακόλουθο σύνδεσμο:
https://tsexa7.maps.arcgis.com/apps/MapJournal/index.html?appid=d07dc4fcf5f941a3b1ed806d06dbd424
Οι εικόνες που λαμβάνονται σε κρίσιμες ημερομηνίες για κάθε φυτεία δίνουν την δυνατότητα (μέσω του μετασχηματισμού τους σε θεματικούς χάρτες δεικτών βλάστησης), για εκτίμηση του αντιοξειδωτικού περιεχομένου και των σακχάρων των καρπών, δηλαδή για την διατροφική και γευστική αξία των καρπών την στιγμή της λήψης (δείτε εδώ σχετική δημοσίευση: Antioxidants | Free Full-Text | Prediction of Antioxidant Activity of Cherry Fruits from UAS Multispectral Imagery Using Machine Learning (mdpi.com).
Η δυνατότητα εντοπισμού των δέντρων με καρπούς υψηλότερου αντιοξειδωτικού περιεχομένου και ταυτοχρόνως αρκούντως γευστικούς, τους καθιστά προϊόντα με υψηλότερη αξία στην αγορά, ενώ η καταγραφή τους σε θεματικούς χάρτες δίνει τη δυνατότητα εκμετάλλευσής τους από τους παραγωγούς με εφαρμογές γεωργία ακριβείας (στοχευμένης συγκομιδής).